Stroke โรคหลอดเลือดสมอง

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke คืออะไร................

อาจแบ่งง่ายเป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ คือ

1.    Ischemic stroke หรือ เส้นเลือดสมองตีบ ตัน อุดตัน อยากเรียกอะไรก็ได้คะ ชนิดของการรักษาขึ้นกับเวลาที่เป็นเปินหลัก ทำให้เกิดประโยคเด็ดที่สื่อสารให้ทุกคนเข้าใจตรงกันว่า “Time is the Brain”

2.  Hemorrhagic stroke หรือ เส้นเลือดสมองแตก จะแตกที่เยื่อหุ้มสมอง ใต้เยื่อหุ้มสมอง ในเนื้อสมอง ช่องน้ำไขสันหลังก็ได้คะ ก็แตกเหมือนกัน แต่รักษาไม่เหมือนกันขึ้นกับตำแหน่งที่แตกคะ

รู้ได้ไง ว่าเราหรือญาติเป็นโรคหลอดเลือดสมอง

ง่ายๆๆ คะ act “FAST”

คลิ๊กเข้าไปเลยคะ สนุกดีคะ เป็นการ์ตูนที่สอนวิธีดูว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองสำหรับประชาชนทั่วไป

ง่ายๆ FAST ย่อมาจาก F= Face หน้าเบี้ยวไหม A=Arm แขนมือตกไม่มีแรง อ่อนแรง S= Speech พูดไม่ชัด พูดไม่ออก ฟังคนไม่รู้เรื่อง T= Time เกิดกระทันหัน ทันที เช่น เดินๆๆ คุยๆๆ ตื่นมา มีอาการผิดปกติ ดูทันที่เลยคะ ว่าเกิน 3 ชั่วโมงหรือยัง ถ้ายังไม่เกินรีบพาส่งแพทย์เพื่ออาจต้องพิจารณาให้ยาละลายลิ่มเลือดหรือไม่คะ

แต่ถ้าอยากรู้แบบยากขึ้นอีกก็........................งง..............ค่อยๆ จำไปทีละนิดนะคะ

หลอดเลือดอาจแบ่งเป็นหลอดเลือดส่วนหน้ากับส่วนหลังคะ

หลอดเลือดด้านหน้าเลี้ยงลูกตาและสมองส่วนหน้าด้านเดียวกัน   คงจะเอ้........หมอเนี้ยะเขียนกำกวมจริงๆๆ อันนี้แปลตามรากศัพท์เลยนะคะ

สมองส่วนหน้าแบ่งเป็นด้านซ้ายและขวา

สมองหน้าขวารับรู้และสั่งงานร่างกายซีกซ้าย สมองหน้าขวาเลี้ยงหรือสั่งงานร่างกายซีกซ้าย

เพราะฉะนั้นถ้าร่างกายเราหน้าเบี้ยวขวา แขนขวา ขาขวาอ่อนแรง ส่วนใหญ่มักเป็นจากสมองด้านไหนคะ

 เก่งคะ คำตอบคือ สมองซ้าย ถูกต้องไหมคะ

ที่นี้พอเข้าใจแล้วก็ เริ่มยากอีกนิดคะ

ส่วนใหญ่คนทั่วไปถนัดขวา หมายถึงชอบใช้มือขวาเขียนหนังสือ ยกของหนักๆ ไม่มีในตำรานะคะว่ารวมล้างก้นหรือป่าว ฮิฮิ

เพราะฉะนั้นศูนย์ภาษาของคนเราส่วนใหญ่จึงอยู่ด้านซ้ายของสมองหน้านั่นเองคะ ที่นี้คนที่มีอ่อนแรงแขนขวาอาจมีปัญหาเรื่องภาษา คือ อาจพูดไม่ออก ฟังไม่รู้เรื่อง ทำให้เจ้าตัวบอกใครไม่ได้ ฟังคนอื่นก็ไม่รู้เรื่องทำให้บางคนน่าสงสารมากคะเพราะถูกจับส่งรพ.ทางจิตแทนที่จะส่งให้หมอทางสมอง  จึงต้องเดือนร้อนคนรอบข้าง ไม่ว่า ญาติ พ่อ แม่ พี่ น้อง ภรรยา ไม่เว้นเพื่อนร่วมงานะคะ ช่วยกันพาส่งโรงหมอนั่นเอง

                บางคนอาการอ่อนแรงของแขนซ้าย อาจมีร่วมกับเดินชนของทางซีกซ้ายตลอด เช่น ตู้ โต๊ะ ของในบ้านตลอด เนื่องจากการรับรู้สิ่งแวดล้อมซีกซ้ายเสียไป เนื่องจากสมองซีกขวาผิดปกติ คนไข้มักไม่ค่อยรู้ตัวว่าตนเองป่วยคะ เพราะเป็นด้านที่รับรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม เมื่อไม่รับรู้ ก็ไม่รู้ว่าตัวเองป่วย ฟังแล้วงงไหมคะ  ยกตัวอย่างง่ายๆๆ เช่น คนไข้บางคนมานอนรพ. เดี้ยงไปแล้วครึ่งซีกซ้าย ถามว่าเป็นอะไรมาผู้ป่วยตอบสบายดี

                ส่วนระยะเวลาว่าทำไมบางคนเป็นแป็บเดียว บางคนเป็นนานไม่หาย เกิดได้อย่างไร ก็ขึ้นบุญเคราะห์ของแต่ละคนคะ

ล้อเล่นคะ ก็อย่างที่บอกไปในเรื่องโรคหลอดเลือดแข็งคะ ว่า ถ้าก้อนเลือดที่อุดตันเล็กๆๆ ร่างกายสามารถละลายก้อนเลือดนั้นเองได้ อาการอาจเป็นแค่ 5-10 นาทีก็หาย แต่ถ้าก้อนเลือดใหญ่มากโอกาสที่เนื้อสมองจะตายวงกว้างก็มีมากขึ้นคะ

สรุปง่ายๆๆ คือ

	อาการของหลอดเลือดสมองหน้า ตามัวดับ ชา อ่อนแรงหน้า แขน ขา ด้านตรงข้าม ส่วนอาการหลอดเลือดสมองหลัง มักมีเวียนศีรษะร่วมกับเดินเซ อาจมีเห็นภาพซ้อน หรือ อ่อนแรงชา
ไม่รู้ว่า เขียนเยอะทำให้งงมากกว่าเดิมหรือป่าวนะคะ ฮุฮุ

Atherosclerosis โรคหลอดเลือดแข็ง

ภาวะโรคหลอดแข็งคืออะไร เกิดภาวะหลอดเลือดแข็งได้อย่างไร  Atherosclerosis

              ปกติคนเราอยู่ได้ดี เดินไปมาได้เพราะมีท่อลำเลี้ยงเลือดไปเลี้ยงตามส่วนต่างๆ ได้เพียงพอ โดยในเลือดคนเรามี น้ำเลือดซึ่งมีเกลือแร่ โปรตีนต่างๆ ช่วยให้เซลล์ทำงานได้ปกติ ช่วยการแข็งตัวของเลือด เสริมสร้างส่วนที่สึกหรอ ป้องกันการติดเชื้อ, เม็ดเลือดแดงช่วยลำเลียงออกซิเจนไปให้อวัยวะต่างๆ,  เม็ดเลือดขาวช่วยกำจัดสิ่งแปลกปลอม เชื้อโรคในร่างกาย, เกล็ดเลือดร่วมตัวเป็นก้อนเพื่อห้ามเลือดไม่ให้ออกเมื่อมีแผล, LDL (Bad cholesterol) หรือไขมันตัวร้ายช่วยเสริมสร้างเซลล์เส้นประสาทและเยื่อหุ้มเซลล์, HDL(Good cholesterol) หรือไขมันดีช่วยนำไขมันตัวร้ายลำเลียงไปที่ตับ

เอ้....แล้วคนที่เป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันสูง สูบบุหรี่ ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองหรือ อัมพฤกษ์ อัมพาต โรคหัวใจขาดเลือด แผลที่เท้าได้อย่างไร นะ ...........มาค่อยๆดูกันไปนะคะ เริ่มจาก........โรคหลอดเลือดแข็งก่อนแล้วกันนะคะ   เพราะเนื้อเยอะมาก ค่อยทยอยอ่านไปนะคะ หมออริยาก็จะค่อยเขียนให้ความรู้กันไปคะ

โรคหลอดเลือดแข็งเป็นโรคเรื้อรัง ที่รู้กันทั่วไปว่า เกิดจากผนังหลอดเลือดหนาตัวขึ้นจากไขมัน LDL สะสมที่ผนังหลอดเลือด เรียกว่า Atherosclerotic plaque  ในช่วงแรกที่ร่างกายยังปรับตัวได้ plaque ที่ใหญ่ขึ้นนั้นยังไม่ทำให้เกิดอาการ เป็นเหมือนภัยเงียบที่แอบแฝงในร่างกายเราเพราะหลอดเลือดเราก็ยังขยายออกด้านนอก ในระยะนี้การวินิจฉัยมีวิธีเดียวคือการอัลตราซาวด์หลอดเลือดเพื่อดูการหนาตัวของผนังหลอดเลือด  แต่จนเมื่อร่างกายเราปรบตัวไม่ไหวแล้ว plaque ที่ใหญ่ขึ้นก็จะขยายเข้าไปในท่อของหลอดเลือด เมื่อโตขึ้นๆ จนทำให้มีผลต่อท่อหลอดเลือดทำให้เหลือรูของท่อน้อยกว่า 50% ของท่อหลอดเลือดก็จะเริ่มมีผลทำให้ความเร็วของเลือดเพิ่มขึ้น

เขียนมาเยอะแยะ ดูเข้าใจยาก  ไปดูวิดีโอกันดีกว่าคะ คลิ๊กด้านล่างคะ

เมื่อเลือดไหลเวียนวนรวดเร็วไปกระแทกผนังหลอดเลือดทำให้ผนังหลอดเลือดและ plaque  ทำให้ fibrous cap หรือ พังผืดที่หุ้ม plaqueแตกออก เกิดเลือดออกใน plaque เมื่อเลือดออกเกิดแผลขึ้น ทำให้ร่างกายเกิดก้อนเลือด ถ้าก้อนอยู่กับไปไม่ไปไหนจะมีพังผืดคุ้มไว้ไม่หลุดไปไหน แต่ถ้าก้อนเลือดเกิดขึ้นและวิ่งไปอุดตันตามอวัยวะต่างๆ หรือทำบุญมายังเยอะอยู่อาจยังไม่เกิดเรื่อง plaque ค่อยๆ โตขึ้น ๆๆๆๆ จนไปทำให้ขนาดของท่อหลอดเลือดเล็กมากๆ หรือจนตัน ก็จะทำให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะนั้นๆ ไม่เพียงพอได้ เช่น สมองทำให้เกิด Stroke หรือ โรคหลอดเลือดสมอง ไปที่หัวใจทำให้เกิดHeart attack โรคหัวใจชาดเลือด ไปแขนขาทำให้เกิดแขนขาขาดเลือดมือเท้าเย็นปวด

รู้ได้อย่างไรว่าเริ่มมีโรคหลอดเลือดแข็งแล้ว 

ความรู้เรื่องโรคหลอดเลือดแข็งและโรคหลอดเลือดสมองได้เปลี่ยนไปมากในช่วงสองสามปีนี้  เนื่องจากความก้าวหน้าของเอกซเรย์เช่น การอัลตร้าซาวด์ ( carotid duplex & TCD study) สามารถตรวจวินิจฉัย การเกิดหลอดเลือดแข็งตั้งแต่ระยะต้นๆ ที่ยังไม่เกิดอาการตีบแคบของหลอดเลือด และเมื่อตีบแคบแล้วสามารถวินิจฉัยได้ด้วย เอกซเรย์คอมพิวเตอร์หรือCT Aและคลื่นแม่เหล็กหรือ MRA ดังภาพการ์ตูนด้านล่าง

รูปการ์ตูนอันนี้นะคะ ซ้ายมือของคนอ่านคือหลอดเลือดปกติ และค่อยหนาตัวขึ้นเรื่อยๆ จากไขมันและเม็ดเลือดขาวที่ไปสะสมจนทำให้ตีบแคบของหลอดเลือด และส่งผลทำให้เกิดการอุดตันตามมาได้
ภาพอัลตราซาวแสดงความหนาของไขมันที่หนาขึ้นอ ลักษณะของค่อนข้างดำกว่าผนังหลอดเลือดแบบนี้บอกว่าเป็นไขมันล้วน ๆ อันนี้ดีขึ้นได้ โดยการคุมปริมาณไขมันนะคะ		Plaque นี้บอกว่าเริ่มมีแคลซียมมาเกาะทำให้คลื่นผ่านไปไม่ได้ ค่อนข้างเสถียรคะ ไม่ค่อยหลุดลอยไปอุดตันคะ
อันนี้เห็นไหมคะ เลือดออกใน plaque ร่างกายเราก็พยายามอุดแผลทุกทีคะ แต่อุดไปมา ก้อนอาจหลุดไปอุดหลอดเลือดด้านบน หรือปิดไปหลอดเลือดได้    แต่ก็ยังโชคดีคะ มีให้ยากันไม่ให้ก้อนเลือดไปอุดตันสมองนะคะ ทั้งแบบเบบพลันในสามชั่วโมงและยาละลายเกล็ดเลือดป้องกันไม่ให้เป็นซ้ำได้คะ
จากด้านบนยังไม่ตีบ.....ร่างกายยังปรับตัวได้ เป็นร่างกายปรับตัวไม่ไหวคะ.................รูปด้านล่างตีบแล้วคะ
MRA neck เส้นเลือด ICA ตีบ	อัลตราซาวด์ carotid duplex ความเร็วเพิ่ม ไหลเวียนวน ขนาดหลอดเลือดเล็กลง

คนไหนบ้างที่เสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดแข็ง      

ก็....คนที่หลอดเลือดแข็งง่ายกว่าคนอื่น เช่นเบาหวานมีอักเสบได้ง่ายของผนังหลอดเลือด ตามวิดีโอนี้เลยคะ  ตามไปดูกันเบาหวานตัวร้าย เขาทำอะไรเราบ้าง น่ากลัวไหมคะ รีบตรวจเช็คเลือดนะคะ ว่าคุณเสี่ยงเป็นเบาหวานหรือยัง เพราะเป็นโรคที่รักษาได้คะ ฮันแน่ อย่ากินหวานนะ ตาวิเศษเห็นนะ ถ้าเริ่มเครียดก็พักก่อนก็ได้คะ
คนที่ความดันโลหิตสูงเป็นเวลานานๆๆ เป็นหลักปีๆๆๆๆ จะทำให้มีความเร็วของเลือดไหลเร็วขึ้นจะไปกระแทกผนังหลอดเลือดทำให้เกิดการอักเสบของหลอดเลือดได้ง่าย ตั้งแต่หลอดเลือดเล็กๆๆ ไปจนถึงหลอดเลือดขนาดกลางถึงใหญ่ ทำให้โป่งพอง ตีบ ตัน แตกได้ น่ากลัวจริงๆ นะคะ ความดันโลหิตสูงเนี้ยะ แต่ข่าวดีคือรักษาได้ ควบคุมได้ ป้องกันได้นะคะ	คลิ๊กเลยคะ ไปดูว่าความดันโลหิตสูงทำให้เกิดโรคอะไรได้บ้างคะ
ไขมัน ก็เหมือนอย่างที่บอกตอนต้นไปแล้วคะ แต่ก็รักษาได้คะ เช็คด้วยการตรวจเลือดเหมือนกัน	คลิ๊กเลยคะ ที่ด้านบนนะคะ เรื่องโรคหลอดเลือดแข็งนะคะ

สรุปว่า เปรียบเทียบง่ายๆ ก็ให้หลอดเลือดเราเหมือนสายยางที่บ้านนะคะ เมื่อเวลาผ่านไปสายยางก็ต้องเก่า กรอบ เปื่อยไปตามเวลาเหมือนคนเราอายุมากขึ้นเราก็ต้องมีริ้วรอยตามใบหน้าที่ไม่ปรารถนา เรียกแบบสุขภาพก็คุณเท้ากาทั้งหลายนั้นเองคะ  ถ้าเราใช้งานร่างกายหรือสายยางหนักมาก  ไม่ค่อยได้ดูแล เอาสายยางไปตากแดดไว้นานๆ ก็เหมือนคนเป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง สูบบุหรี่ทำให้สายยางกรอบ เก่าเปื่อยได้เร็วกว่าปกติ ส่วนไขมันก็เหมือนน้ำในสายยาง ถ้าตะกอนยังตะไคร้น้ำเยอะ น้ำสกปรกก็จะตกตะกอนอุดตันได้ง่ายๆคะ